علی بهادری جهرمی؛ حقوقدان و عضوهیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و رئیس مرکز وکلا،کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه
یادداشت || خبرگزاری ایرنا || مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۲۰
حقوق شهروندی ایرانیان، در بالاترین اسناد حقوقی داخلی ذکر شده و از سوی عالیترین مقام نظام هم پاسداری میشود. اهمیت حیات و سلامت شهروندان در نظام اسلامی، یک امر عارضی و حاشیه ای نیست، بلکه از اصول اساسی است و در متن زمامداری اسلامی جای دارد. به دلیل همین جایگاه رفیع و غیرنمایشیِ «حق حیات» و «حق بر سلامت» است که روز گذشته رهبر انقلاب تصریح کردند واردات واکسن کرونا از آمریکا و انگلیس ممنوع است؛ در این باره گفتنیهایی است.
- از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم، دوگانه معیشت – مذاکره در دستور کار سیاست خارجی و راهبرد داخلی قرار گرفت. با «تقریبا هیچ» شدن برجام، حتی واضعان برجام و سرسختترین مدافعانش، دیگر از این متن دفاعی نمیکردند و برعکس «لعن و نفرینها» را هم به یکی از طرفهای برجام، یعنی آمریکا، روانه کردند. عطش مذاکره اما سیری ناپذیر بود تا کرونا رخ داد. دوگانه سلامت – مذاکره مطرح شد تا بلکه شرایط کرونایی مستمسکی برای مذاکره مجدد با آمریکا باشد. گره زدن معیشت مردم به خارج از ایران، از همان ابتدا هم اشتباه بود، اما شد؛ ولی دیگر نمیشد و منطقا نباید حفظ سلامت ایرانیان هم به خارج از کشور پیوند زده میشد. به رغم موضعگیریهای متعدد دولتیها راجع به سد تحریم و FATF برای واردات واکسن کرونا، روشنگری رسانهها و اعتقاد برخی از مسئولان به توان داخلی باعث شد دوگانهی نوظهور سلامت – مذاکره به نتیجه نهایی نرسد. رهبر انقلاب با اعلام ممنوعیت واردات واکسن از آمریکا و اروپا، آب پاکی را روی بانیان و حامیان دوگانه سلامت – مذاکره ریختند. اما چرا واردات واکسن از آمریکا و انگلیس ممنوع است؟
- ممنوعیت واردات واکسن از آمریکا و انگلیس دارای یک عقبه کارشناسی شده بهداشتی و علمی است: در حالی که آمریکا هفتهها است واکسیناسیون کرونا را آغاز کرده، مطابق آخرین آمار بینالمللی پایگاه اطلاعاتی worldometers تا صبح جمعه، این کشور همچنان رکورددار ابتلا به کرونا در دنیا است. تا روز جمعه ۳۷۴ هزار و ۱۲۴ آمریکایی مبتلا به کووید۱۹ در آمریکا جان خود را از دست دادهاند. روز گذشته سی ان ان به نقل از دادههای دانشگاه جانز هاپکینز نوشته که تعداد متوفیان ویروس کرونا در آمریکا به نحو بیسابقهای افزایشیافته و در ۲۴ ساعت منتهی به جمعه ۴ هزار و ۵۱ نفر در پی ابتلا به بیماری کووید-۱۹ جان باختند. این دادهها یعنی واکسن آمریکایی کرونا که از قضا به تایید سازمان جهانی بهداشت هم رسیده است، نه تنها به کنترل و قطع نسبی زنجیره کرونا در خود آمریکا کمکی نکرده است، بلکه در عمل آمار کرونا در آمریکا همچنان رکوردشکنانه در حال افزایش است.
- واکسن «فایزر بیونتک» توسط شرکت آمریکایی داروسازی فایزر با همکاری شرکت داروسازی آلمانی بیونتک ساخته شده است و در آمریکا و برخی دیگر از نقاط جهان تزریق میشود. این واکسنِ مورد تایید سازمان بهداشت جهانی، تا کنون عوارض زیادی بر جای گذاشته است. چند روز پیش در یکی از گزارشهایی منتشر شده توسط پایگاه خبری abc news تصریح شد یکی از پرستاران بخش اورژانس در سندیهگو آمریکا، ۸ روز پس از دریافت واکسن شرکت فایزر به کرونا مبتلا شده است. در گزارشهایی دیگر هم تصریح شده در فلسطین اشغالی بیش از ۲۵۰ اسرائیلی بلافاصله پس از دریافت واکسن، به کرونا مبتلا شده اند. این بحران در مکزیک و ایتالیا نیز رخ داده است. آخرین شاهکار شوکه کننده اما مرگ ۴ نفر بر اثر ابتلا به کرونا است که واکسن فایزر هم زده بودند! رسانههای پرتغالی گزارش کردهاند یک کارمند بخش بهداشتی در این کشور ۴۸ ساعت پس از دریافت واکسن کرونای فایزر جان خود را از دست داده است. رسانههای نروژی هم در خبری اعلام کردند که ۲ نفر از خانه سالمندان در این کشور پس از دریافت واکسن کرونای فایزر، فوت کردهاند. آخرین قربانی واکسن کرونای فایزر تا روز جمعه، یک پزشک آمریکایی است که سه هفته پس از تزریق واکسن جان خود را از دست داده است. همه اینها و مواردی از این دست، کارکرد واکسن آمریکایی فایزر را با چالشی جدی مواجه ساخته است.
- اعتماد نداشتن به غربیها در حوزه سلامت و درمان، برای ایرانیها یک عقبه تاریخی هم دارد. فرانسویها در دهه ۶۰ با وارد کردن خون آلوده به کشورمان، هموفیلیهای ایران را به ایدز مبتلا کردند! چند صد پرونده در این رابطه تشکیل شد و چند هزار نفر را در این موضوع با مشکلات عدیدهای مواجه کرده است. رهبر انقلاب هم در صحبت اخیرشان به این مهم اشاره داشتند. دستکاری ژنوم ایرانیان با خروج خون ایرانیها از کشور از دیگر سوابق بد بهداشتی غربی است که با یک جستجوی ساده میتوان به جزئیات آن دست یافت. در رابطه با کرونا هم گمانههایی مبنی بر آزمایشگاهی و عمدی بودن این ویروس طرح شده است که نفیا و اثباتا هنوز محل مناقشه است.
- جان شهروندان ایرانی در متون حقوقی بالادستی از جمله قانون اساسی و سیاستهای کلی دارای جایگاه رفیعی است. آیاتی نظیر «وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا» و اصولی چون «وجوب حفظ نفس» و «حفظ نفس از مقاصد ضروری شریعت است» در فقه اسلامی جملگی گویای غیر تزئینی بودن «حق حیات» و «حق بر سلامت» در حکومتداری اسلامی است. ورود رهبر انقلاب اسلامی به واکسن کرونا در کنار تاکیدات ایشان از همان ابتدای پیدا شدن سر و کله این ویروس منحوس مبنی بر وجوب اجرای مصوبات ستاد کرونا و نیز موافقت ایشان برای شهید قلمداد کردن کادر درمان که در راه مبارزه با کرونا جان خود را از دست دادهاند، همه و همه مؤید اهمیت درجه اولی حق بشریِ حیات و سلامت در نظام اسلامی است. نانوشته نمیتوان گذاشت که احتمالا مسائلی چون خنثی سازی تحریمها از داخل بجای رفع تحریمها از خارج و نیز اتکا و ایمان به توان و تولید داخل در کنار سایر ملاحظات کارشناسی شده در سخن رهبر انقلاب مبنی بر ممنوعیت ورود واکسن از غرب بیتاثیر نیست، اما این را باید اذعان کرد که هاضمه حکومت اسلامی نقض حقوق شهروندی را برنمیتابد؛ چون این حقها در نظام اسلامی دارای پشتوانه اعتقادی – منطقی متقنی است، در عمل وقتی با مخاطره مواجه شود، شخص اول حکومت اسلامی راسا برای احقاق حقوق شهروندی به موضوع ورود میکند، همچنان که بالاترین و بهترین مواضع و ضمانتها برای پاسداری از «حق بر سلامت» ایرانیان در یک سال گذشته از سوی رهبر انقلاب اتخاذ شده است.